مقدمه
امروزه با افزایش روز افزون جمعیت نیاز به غذا در اولویت برنا مه های جوامع قرار داشته و تمامی کشورها در تلاش برای رفع حوائج و نیازهای غذایی مردم خود راهها و طرق و مواد غذایی خاصی را تولید ویا تهیه و مصرف می نمایند اما از آنجائیکه دین اسلام بر پایه رشد و تعالی انسان در تمامی ابعاد بنا نهاده شده و آدمی گل سرسبد عالم هستی به جهت دستیا بی به قلل رفیع انسا نیت وجایگاه ارزشی خود می بایست هدایت بصورت توام مادی و معنوی را در راس امور خود قرار داده تا خدشه ای به منظور رسیدن به تکامل انسانی برای آن حادث نگردد لذا استفاده از هرگونه مواد غذایی در دین مبین اسلام مجاز نبوده و تنها مواد غذایی که خداوند متعال بر آن امر فرموده اند مجاز می باشد. علیهذا انسان موجودی است که از متن خاک بر آمده ودر آن رشد ونمو نموده ودر نهایت به سمت جایگاه ابدی خویش حرکت خواهد نمود ودرمحل خاص خود آرام خواهد گرفت. قرآن کریم در آیات خود بر نیاز اجتناب ناپذیر انسانها و حتی پیامبران به غذا بعنوان منبعی خلق شده به منظور رفع نیازهای بشری تاکید نموده و به جهت حفظ حا لات معنوی به منظور حرکت به سمت تعالی- حضرت حق مواد غذایی پاکیزه و طیب و حلال را در این خصوص امر نموده و از خوردن مواد غذایی که تعالی جسم و روح را تواما” میسر نمی سازد نهی نموده است. در مجموع باید توجه داشت که انسان مخلوقی مسئول و ملزم به انجام تکلیف بوده و در برابر عدم انجام تکلیف مقرر مستوجب عواقب کردار خواهد بود.
در این مقوله هرچندمختصر تلاش گردیده است تا آیات روشنی بخش قرآن کریم در چند بخش و در دنبال هم به جهت اهمیت حیوانات و دامها و فرآوردههای آنها بعنوان موادی پاکیزه و مقدس و موارد نهی شده در قرآن به جهت بهره مندی ارائه گردد. اگرچه تفسیر آیات الهی نیازمند تخصص مورد نیاز آن میباشد اما سعی گردیده است که مفهوم استنباط شده در انتهای هر آیه و تا حد امکان بیان گردد.
طیب و حلال از نگاه معنی
کلمه حلال در فرهنگ لغات به معنی روا – جایز- شایسته- بسیار گشاینده و ماده ای که ماده دیگر را حل کند عمدتا” آورده شده و کلمه طیب به معنی خوشبو – پاکیزه شدن – حلال شدن –چیز پاکیزه – روا و خالص ودر جمع بصورت طیبات به معنی چیزهای پاکیزه آورده شده که در این صورت در کنار غذا به معنی خوردنی- آنچه خورده شود- می توان غذای طیب و حلال را به معنی خوردنی پاکیزه و روا (و جایز ) معنا کرد البته همانگونه که میدانید در آیات الهی معانی دیگری جدای از معانی ظاهری آن مد نظر بوده که برتر و والا تر از معانی ظاهری ولغتی آن است که فهم آن در مواردی از توان عقل و اندیشه انسانهای عادی خارج ودر حد فهم اولیائ خاص و عرفای دینی است و در برخی معانی از فهم و درک کلی بشر خارج و مختص ذات اقدس حق می باشد که این اهمیت آیات الهی و منجمله آیاتی را که بیا ن خواهد شد را فوق العاده می نمایدو به مصداق کلام امیرالمومنین (ع) ” وظیفه انسان مومن و زیرکی او دوری ورزیدن از حرام ها و شتا فتن او به سوی خوبی ها و شا یستگی ها است ” و نیز با توجه به آیات فراوان در رابطه با غذای طیب و حلال و نیز انواع حیوانات و دامها و فرآورده های آنها تدبر در معانی مختلف آن بر اهمیت و قداست آنها در عا لم خلقت حکا یت دارد.
۱
آفرینش حیوانات و خصوصا” دامها
خا لق هستی هیچ آفریننده ای را بیهوده نیافریده است و در آفرینش حیوانات و مخصوصا” دامها ودر بیان آن در کتاب الهی و هستی تفکر و اندیشه و نعمت ودر مواردی قداست نهفته است.
سوره بقره آیه ۱۶۴
” ……که خدا از با لا فرو فرستاد تا به آن آب زمین را بعد از مردن زنده کرد و سبز و خرم گردانید و در پراکندن انواع حیوانات در زمین و در وزیدن بادها …… در همه این امور ادله ای واضح بر علم و قدرت آفریننده است برای عا قلان “۱۶۴
سوره انعام آیه ۳۸
“محققا” بدانید که هر جنبنده در زمین و هر پرنده ای که به دو بال در هوا پرواز میکند همگی طایفه ای مانند شمانوع بشر هستند ما در کتاب آفرینش بیان هیچ چیز را فرو گذار نکردیم آنگاه همه به سوی پروردگار خود محشور میشوند “۳۸
اهمیت پرندگان و حیوانات درروی زمین به مصداق آیه فوق
سوره طه آیه ۱۸
” گفت این عصای من است که بر آن تکیه می زنم و برگ می تکانم برای گوسفندانم و حوائجی دیگر با آن انجام می دهم “۱۸
اهمیت شغل چو پانی و شبانی از نظر پروردگار جهت پیا مبر اعظم حضرت موسی
سوره طه آیه ۵۴
” بخورید و چهارپایانتان را بچرانید حقیقتا” که در این کارها هر آینه نشا نه هایی است برای صاحبا ن خرد ” ۵۴
اهمیت چهار پا یان و ارزش آن در خلقت از دید گاه قرآن کتاب خلقت و آفرینش که نگارنده آن خا لق هستی است.
سوره حج آیه ۳۴
” وما برای هر امتی شریعت و معبدی مقرر فرمودیم تا بذکر نا م خدا پر دازند که آنها را از حیوانات بهائم روزی داد پس خدای شما خدائیست یکتا همه تسلیم فرمان او باشید و ای رسول ما تو متواضعان و خاشعان را بشارت ده”۳۴
سوره نور آیه ۴۵
” و خدا هر حیوان را از آب آفریدکه بعض بر شکم روند و برخی بر دو پا و برخی بر چهار پا حرکت کنند خدا هر چه خواهد بیافریند که حق بقدرت کا مله بر همه کار تواناست”۴۵
سوره فرقان آیه ۴۹
” تا به آن باران زمین خشک و مرده را زنده سازیم و آنچه آفریدیم چهار پایان و آدمیان بسیاری را سیراب گردانیم ” ۴۹
اهمیت حضور چهارپایان در خلقت ودر کنار انسان به عنوان یک راز خلقت ویک ضرورت
سوره شعرا آیه ۱۳۳
” کمک کرد شما را بوسیله چهار پایان و فرزندان”۱۳۳
سوره قصص آیه ۲۴
” (موسی) گوسفندانشان را آب داد و به طرف سایه رفت و گفت بار الها من بخیری که تو نازل فرمائی محتاجم ” ۲۴
۲
سوره یس آیات ۷۱-۷۲
” آیا کافران ندیدند که بر آنها بدست قدرت خود چهارپایان را خلقت کردیم تا آنها ما لک شوند ۷۱ و آن حیوا نات را مطیع و رام آنها ساختیم تا بر آن سوار شوند و هم از آن غذا تناول کنند” ۷۲
سوره ص آیه ۱۹
” و مرغان را مسخر کردیم که نزداو مجتمع گردند همه از هر جانب باز آیند “۱۹
سوره ص آیه ۲۳
” این برادر من نودو نه راس میش دارد و من یک میش این را هم واگذارو با من قهر و غلبه خطاب کرده
” ۲۳
سوره زمر آیه ۶
” او شما نوع بشر را از یکتن آفرید پس از آن جفت او قرار داد و برای شما نوع بشر هشت قسم از چهار پایان ایجاد کرد و شما را در باطن رحم مادران در سه تاریکی با تحولات گوناگون بدین خلقت زیبا آفرید…..” ۶
اهمیت چهار پایا ن در خلقت و آفرینش آنها پس از انسان
سوره غافر آیه ۷۹-۸۰
” چهارپایان را آفرید تا بر بعضی سوار شوید و از برخی تغذیه کنید ۷۹ و برای شما در آن ها منفعتهائی است و تا اینکه بوسیله آنها برسید بر حاجتی که در دل دارید و بر آنها و بر کشتی حمل می شوید”۸۰
سوره شوری آیه ۱۱
” خدآفریننده زمین وآسمانهابرای شما آدمیان است از جنس خودتان زنانرا هم جفت شما قرار داد و نیز چهارپایان را جفت آفرید تا با این ازدواج شما را خلق بیشمار کند آن خدای یکتا را هیچ مثل و مانندی نیست و او شنوا و بیناست ” ۱۱
سوره زخرف : آیه ۱۲ و ۱۳
“و آن خدائی که همه موجودات عالم را جفت آفریده و برای سواری شما بندگان کشتیها و چهارپایان در آب و خاک مقرر فرموده۱۲ تا برپشت آنها قرار بگیرید سپس وقتی بر پشت آنها نشستید متذکر نعمت خدا شوید و گوئید پاک و منزه خدائی که اینهارا مسخر ما گردانید وگرنه ما هرگز قادر به آن نبودیم”۱۳
سوره نازعات آیه ۳۳
” قوت برای شما و چهارپایان شما” ۳۳
سوره عبس آیه ۳۲
” برای بهره بردن شما و چهارپایان شما”۳۲
سوره غاشیه آیه ۱۷
” آیا در خلقت شتر که چگونه خلق شده است “۱۷
اهمیت تفکر در خلقت شتر بعنوان تفکرهای خاص در مجموعه حیوانات
سوره عادیات آیه ۱ و ۲
قسم به اسبان تندرو نفس افتاده ۱ که خارج کننده آتش هستند ۲
اهمیت خلقت اسب از نظر مادی و معنوی
اهمیت غذای حلال و پاکیزه
سوره بقره آیه ۱۶۸
” ای مردم از آنچه را در زمین است حلال و پاکیزه تناول کنید و پیروی نکنید وسوسه های شیطان را بدرستیکه شیطان از برای شما دشمن آشکاریست”۱۶۸
دوری از غذای حلال و پاکیزه موجب حرکت به سمت شیطان و اسیر وسوسه های آن میگردد.
سوره بقره آیه ۱۷۲
” ای اهل ایمان روزی حلال و پاکیزه ای که نصیب شما کرده ایم بخورید و شکر خدا را بجای آرید و تنها سپاس او گوئید اگرشما خالص خدا را می پرستید”۱۷۲
روزی حلال و پاکیزه از نشانه های ایمان و تداوم ایمان و اخلاص در افراد میباشد.
سوره نسا آیه ۱۶۰
” پس به سبب ظلمی که یهود کردند و هم بدین جهت که بسیاری مردم را از راه خدا منع نمودند ما نعمتهای پاکیزه خود را که بر آنها حلال بود بر آنان حرام کردیم” ۱۶۰
منع غذای پاک جهت امور با طل ربا – رشوه – سرقت و خیا نت بعنوان یک مجازات برای یهود که آثار اخروی نیز می تواند بدنبا ل داشته باشد.
سوره مائده آیه ۵
” امروز هر چیز پاکیزه است شما را حلال شد ……” ۵
سوره مائده آیه۸۸
” هرچیز حلال و پاکیزه ای که خدا روزی شما کرده از آن بخورید و بترسید از آن خدایی که به او گرویده اید”۸۸
اهمیت و جایگاه غذای حلال و پاکیزه وتوجه به تمامی ابعاد درجهت حلال و پاکیزه بودن آن.
سوره اعراف آیه ۳۲
” بگو ای پیغمبر چه کسی زینتهای خدا را برای بندگان خود آفرید حرام کرده است و از صرف رزق حلال و پاکیزه منع
کرده بگو این نعمتها در دنیا برای اهل ایمانست وخا لص اینها و نیکوتر از اینها در آخرت ما آیات خود را برای اهل دانش چنین روشن بیان می کنیم”۳۲
غذای حلال وپاکیزه همانند زینت ها و افتخارات ایست که خداوند برای بندگان خود آفریده است اینها نعمت هایی هستند برای اهل ایمان و با ید حلیت و حرمت آنها حفظ شود و به واسطه روزی حلا ل و پاکیزه تفکر انسانی به سمت آیات و نشانه ها روشنی میابد بعلاوه اهمیت خلوص آنها در تمامی ابعاد بعنوان غذای بهشتی مد نظر می باشد.
سوره اعراف آیه ۱۵۷
” آنانکه پیروی کنند از فرستاده شده ای که پیامبر امی است آن پیغمبری که او در تورات و انجیلی که در دست آنهاست نگاشته می یابند آنها را امر به نیکویی و نهی از زشتی خواهد کرد و بر آنان هر طعام پاکیزه و مطبو ع را حلال و هر پلیدی منفور را حرام میگرداند و احکام پر رنج و مشقتی را که چون زنجیر به گردن خود نهاده اند همه را بر میدارد پس آنان که به او گرویدند و از او حرمت و عزت نگاهداشتند و یاری ا و کردند و نوری را که به او نازل شد پیروی نمودندآن گروه به حقیقت رستگاران عالمند”۱۵۷
۴
اهمیت غذای حلال و طاهر در (دامنه ) امر به نیکویی و امر به معروف که در ثبات و نگهداری امر به معروف در جامعه و نهی از منکر اهمیت بسزا داشته ودر مقابل پلیدی و منکر قرار میگیردو منجر به دوری انسان از حرام میشود
سوره ابراهیم آیه ۷
” و باز بخاطرآرید وقتیکه خدا اعلام فرمود که شما بندگان اگر شکر نعمت بجای آرید بر نعمت شما می افزائیم و اگر کفران کنید به عذاب شدید گرفتار میکنیم”۷
شکر نعمت موجب افزایش نعمت و افزونی آن شده ودر نتیجه هر غذا جای خود را داشته و غذای حلال و طیب موجب افزایش و پذیرش نیکویی ها و نعمت ها و غذای حرام موجب افزایش کفران و عذاب خواهد شد.
سوره نحل آیه ۱۱۴
” پس مومنان از آنچه خدا روزی حلال و طیب برای شما قرار داده تناول کنید و شکر نعمتش را بجای آرید اگر حقیقتا” خدا را می پرستید”۱۱۴
پس انسان است که فعل حرام بر روزی را ایجاد می نماید فلذا این عمل نا سپاسی به نعمت های الهی بوده و انسان را از پرستش معبود دور می سازد.
سوره طه آیه ۸۱
” از این رزق حلال تناول کنید ودر آن طغیان نکنید تا اینکه برای شما غضب من روا باشد و هر کس مستوجب خشم من گردید هما نا خوارو هلاک خواهد شد”۸۱
پس رزق حرام مو جب غضب وخشم الهی و نابودی و سقوط انسان از جایگاه رفیع انسانی خواهدگردید
سوره مو منون آیه ۵۱
” ای رسولان ما از غذاهای پاکیزه و حلال تناول کنید و به نیکو کاری بپردازیدکه من به هرچه میکنید آگاهم”۵۱
سوره نور آیه ۲۶
” زنا ن بدکار و ناپاک شایسته مردانی بدین وصفند و مردان زشت کار ناپاک نیز شایسته زنانی بدین وصفند و بالعکس زنان پاکیزه لایق مردانی چنین و مردان پاکیزه نیکو لایق زنانی همین گونه اند و این پاکیزگان از سخنان بهتانی که ناپا کان درباره آنان گویند منزهند و از خدابر ایشان آمرزش و رزق نیکو است “۲۶
رزق نیکو و حلال وطیب از صفات و موجبات پاکی است.
سوره سبا آیه ۴
“تا آنانرا که به خدا ایمان آورده وبه اعمال صالح پرداختند پاداش نیکو دهد که آمرزش حق و رزق نیکو مخصوص آنهاست”۴
رزق نیکو از برای انسانهای با ایمان و خداترس بوده و بدون توجه به آن آمرزش خداوند برای بنده ایجاد نخواهد شد
سوره الاسرا آیه ۷۰
” ما فرزندان آدم را بسیار گرامی داشتیم و آنها را به مرکب بر و بحر سوار کردیم و از هر غذای لذیذ و پاکیزه آنها را روزی دادیم و بر بسیاری از مخلو قات خود بر تری و فضیلت بخشیدیم”۷۰
۵
سوره حاثیه آیه ۱۶
” و ما بنی اسرائیل را کتاب و حکومت و نبوت عطا کردیم و از هر روزی لذیذ و حلال نصیب آنها گردانیدیم وآنان را بر اهل دوران خود فضیلت دادیم”۱۶
از راههای فضیلت و برتری و رتبه بندی انسانها و حتی اقوام و طایفه ها رزق حلال و نیکو می باشد
سوره عبس آیه ۲۴
” آدمی به قوت خود بنگرد” ۲۴
توجه و نگرش همه جانبه به غذایی که یک فرد بدست می آورد و از آن استفاده می نمایدوتفکرو تعقل در آن بعنوان یک وظیفه و مسئولیت ایست که از طرف خداوند بر انسان نهاده شده است.
اهمیت طعام دادن
سوره مائده آیه ۸۹
” …. کفاره آن قسم طعام دادن ده فقیر است…….”۸۹
یکی از عوامل بخشش و عفو خطا ها توسط خداوند متعال طعام به فقیر است طعامی که براین اساس حلیت و قداست می یابد.
سوره مجادله آیه ۴
” ….. و باز اگر نتواند با ید شصت مسکین را طعام دهد این کفاره برای آنست که شما بخدا و رسول ایمان دارید و این احکام حدود الهی است و کافران را عذاب دردناک مهیاست”۴
یکی از راههای تطهیر و رفع خطا و از نشا نه های ایمان و تمکین از احکام الهی اطعام فقرا می باشد.
سوره انسان آیات ۸و۹
” و غذایشان را سبب دوستی (خدا) به مسکین و یتیم و اسیر میدهند ۸ مافقط برای رضای خدا به شما غذا میدهیم واز شما پاداش و سپاس نمی خواهیم”۹
ابتدا حدود افرادی که باید به آنها طعام داد- مسکین(فقیر)- یتیم- اسیر و اینکه این غذا و طعام دادن موجب دوستی و رضای خدا خواهد شد.
سوره فجر آیه ۱۸
” و تشویق نمی کنید بر طعام دادن به بینوایان”۱۸
اهمیت ترغیب افراد به انجام عمل اطعام که موجب رضایت و دوستی خداوند متعال خواهد گردید.
سوره بلد آیات ۱۴-۱۸
” یا طعام دادن در روز گرسنگی است ۱۴ به یتیم خویشاوند ۱۵ یا فقیر زمینگیر ۱۶ آنگاه از کسانی شد که بخدا ایمان آورده و یکدیگر را به صبر و مهربانی سفارش کردند۱۷ که آنها اهل سعادتند”۱۸
اطعام نتیجه ایمان بخدابوده و انسان را از اهل سعادت میگرداند.
سوره قریش آیه ۴
” که به آنها هنگام گرسنگی طعام داد و از ترس و خطر ایشان را ایمن ساخت “۴
سوره ماعون آیات ۳و۴
” و کسی را بر اطعام فقیر ترغیب نمی کند ۳ پس وای بر آن نمازگزاران۴
که مجددا” بر اهمیت اطعام فقرا به عنوان یک امر واجب و یک معروف تاکید و ترغیب و اجبار شده است.
اهمیت و جایگاه قربانی
سوره مائده آیه ۲۷
” و بخوان بر آنها به حقیقت و راستی حکایت دو پسر آدم را که تقرب به قربانی جستند از یکی پذیرفته شد و از آن دیگری پذیرفته نشد گفت من تو را البته خواهم کشت گفت که خدا قربانی متقیان را خواهد پذیرفت”۲۷
اهمیت قربانی و حرمت و حلیت آن از جایگاه ویژه بر خورداربوده و برای قبولی قربانی شرایطی لازم است که از جمله آن تقوا و پرهیزگاری و نیت پاک و رعایت حدود الهی است.
سوره مائده آیات۹۵و۹۷
” ای گروه مومنان در حال احرام صید را نکشید و هرکس از شما عمدا” آن را بکشد باید مثل آن صید را چهارپایان کفاره بدهد که به آن دو عادل حکم کنند و به عنوان هدی به کعبه رساند ………۹۵ صید دریا و طعام آن برای شما حلال گردید تا شما و کاروانیان به آن بهره مند شوید …….۹۶ خدا کعبه را خانه احرام قرارداد برای نگهبانی و نیز ماه حرام را حرمت داد و نیز هدی و قلائدرا قرار داد تا بدانید که خدا به هر چه در آسمان ها و زمین است آگاه است و خدا به همه چیز دانا است”۹۷
اهمیت اینکه هدی(قربانی های بی نشان)و قلائد(قربانی های نشاندار)حرمت دارندو حرمت آنها که از نشانه های آگاهی به خداونداست واهمیت حرمت قا ئل شدن برای آنها بعنوان بخشی از احترام برای عالم خلق شده توسط انسان می باشد واین نکته که غذای جسم تعالی بخش غذای روح است.
سوره صافات آیات ۱۰۴-۱۰۷
” ما در آن حال خطاب کردیم که ای ابراهیم ۱۰۴ تو ماموریت عالم رویا را انجام دادی ما نیکو کاران راچنین نیکو پاداش می دهیم۱۰۵ این همان امتحان آشکار بود۱۰۶ وبرای او ذبح بزرگ فدا ساختیم ” ۱۰۷
در رابطه با منع غذاهای حرام
انسان به جهت مصالح مادی و معنوی و رسیدن به جایگاه رفیع خویش می بایست به دستورات خا لق هستی توجه نموده واز غذای حلال و شایسته تناول نماید و خداوند متعال نه تنها استفاده از غذاهای نا مناسب و حرام را جایز ندانسته بلکه آن را عملی زشت و نا پسند قلمداد نموده و کرارا” بر آن تاکیدو آن را موجب دوری از مقام و شخصیت انسانی دانسته است.
سوره بقره آیه ۱۷۳
” به تحقیق خدا حرام گردانید بر شما مردارو خون و گوشت خوک را وهرچه راکه به اسم غیر خدا کشته باشند پس هرکس بخوردن آنها محتاج شود……….به قدر احتیاج بخورد بدرستیکه خدا آمرزنده و مهربان است”۱۷۳
سوره مائده آیه ۳
” برای شما مومنان گوشت مردار و خون و خوک وآن ذبیحه ای را که بنام غیر خدا کشتند همه حرام شدو نیز حرام است هر حیوانی که به خفه کردن یا چوب زدن یا از بلندی افکندن یا به شاخ زدن بهم بمیرند و نیز نیم خورده درندگان جز آن راکه قبلا” تزکیه کرده باشید حرام است”۳
سوره انعام آیه ۱۳۸
” و به زعم خودشان گفتند این چهارپایان و زراعت ها ممنوع است که مگر آن کس که ما معین کنیم نباید از آن بخورد و چهارپایان سواری بر آنها حرام بود و چهارپایانی که بدون ذکر نام خدا (ذبح میکردند) و چون به خدا دروغ بستند بزودی بدان دروغ آنان را مجازات خواهد کرد”۱۳۸
توجه صرفا” به دستورات الهی و اجتناب از اعمال نظرو سلیقه واستنباط شخصی و جمعی در رابطه با حلال و حرام که دراینصورت هر عمل و صحبت مغایر امر خداوند افترا به خالق هستی قلمداد و موجب خسران خواهد بود.
سوره انعام آیه ۱۴۲
” و از بعض حیوانات استفاده باربری و سواری کنید و از آنچه رزق شما کرده بخورید و از پی اغوای شیطان مروید که او شما را دشمن آشکاریست”۱۴۲
که در این آیه انسان تلویحا” از خوردن حیوانات باربر و سواری منع شده است
سوره انعام آیه۱۴۵
“بگو ای پیغمبر در احکامی که به من وحی شده من چیزی را که برای خورندگان طعام حرام باشد نمی یابم جز آنکه میته باشد یا خون ریخته یا گوشت خوک که پلید است ویا حیوانی که بدون ذکر نام خدا از روی فسق ذبح کنند و در همین ها که حرام است……..همانا خدای تو بخشنده و مهربان است “۱۴۵
سوره انعام آیه ۱۴۶
و بر جهودان هر حیوان ناخن دار(مانند طیور) واز جنس گاو و گوسفند نیز پیه را حرام کردیم مگرآنچه در پشت آنها است یا بعض روده ها یا به استخوانها آمیخته است و آنها چون ستم کردند ما بدین حکم آنها را مجازات کردیم و البته همه سخنان ما راست خواهد بود”۱۴۶
اهیت غذا گاها” چنان است که در برخی موارد به جهت مجازات برخی از اقوام از خوردن غذای پاک(که مایه سعادت است) منع شده اند همانند آنچه در آیه فوق آمده است
سوره نحل آیه ۱۱۵
” خدا بر شما بندگان تنها مردار و خون و گوشت خوک و آنچه به نام غیر خدا ذبح کنند حرام گردانید…………خدا البته غفور و مهربانست”۱۱۵
سوره حج آیه ۳۰
” این است احکام حج و هرکس اموری را که خدا حرمت نهاده بزرگ ومحترم شمارد البته مقامش نزد خدا بهتر خواهد بودو چهارپایان غیر آنچه تلاوت خواهد شد همه برای شما حلال گردید و از پلیدی حقیقی یعنی بتها اجتناب کنید و نیز از قول باطل دوری گزینید”۳۰
با استناد به آیه به نظر می رسد که عدم استفاده از غذای حلال و به عبارتی استفاده از غذای حرام موجب از دست رفتن قرب واحترام انسان نزد پروردگار و پیروی از با طل و بتها خواهد شد.
سوره مائده آیات ۶۲ و ۶۳
” بسیاری از آنها را بنگری که در گناه و ستمکاری و خوردن حرام می شتابند بسیار بدکاری را پیشه خود نمودند ۶۲ اگر علما و روحانیون آنها را از گفتار زشت و خوردن حرام باز ندارند کاری بسیار زشت می کنند”۶۳
اهمیت منع از خوردن مال حرام بعنوان کاری زشت و ناپسند که در این خصو ص وظایف روحانیون بس خطیر و با اهمیت خواهد بود ( که البته جنبه های خوردن حرام بسیار گسترده می باشد.)
در رابطه با فرآورده های دامی
اهمیت و جایگاه فرآورده های دامی از دیدگاه آیات الهی معین و مشخص بوده و از آنجائیکه هیچ مطلبی در کتاب آفرینش الهی جز برای راهنمایی و هدایت وسعادت بشر بیان نگردیده است حلیت ودستورات در این زمینه درراستای رسیدن به رشد و تعالی انسانی می باشد.
سوره بقره آیه ۵۷
“وقرار دادیم برای شما ابر را سایبان و فرستادیم من و سلوی را ( مرغ بریان و ترنجبین) و گفتیم بخورید از این روزیهای پاک و پاکیزه که به شما دادیم و نه بما بلکه نفس خود ستم کردند . ” ۵۷
سوره مائده آیه ۱
” ای اهل ایمان به عهد و پیمان خود وفا کنید بهائم برای شما حلال گردید جز آنچه برایتان تلاوت خواهد شد و جز آن صیدی که بر شما در حال احرام حلال نیست بدرستیکه خداوند آنچه را که قصد کند حکم می کند” ۱
سوره مائده آیه ۳و۴
” برای شما مومنان گوشت مردار و خون و خوک و ذبیحه ای که بنام غیرخدا کشتند همه حرام شد…………امروز کافران از این که به دین شما دستبرد زنند و اختلالی رسانند طمع بریدند پس شما از آنان بیمناک نگشته و از من بترسید و بر شما نعمت را تمام کردم و بهترین آئین را که اسلام است برایتان برگزیدم پس خدا بسیار بخشنده و مهربانست ۳ ای پیغمبر از تو سوال خواهند کرد که بر آنها چه چیز حلال گردیده بگو برای شما هرچه پاکیزه است حلال شد و ….و نام خدا را بر آن صید یاد کنید و از خدا نترسید که خدا زود بحساب می رسد.”۴
در این آیات خداوند متعال می فرماید که دین شما را کامل کردم و اسلام را بعنوان یک نعمت و هدیه باارزش و جاودانه و بی بدیل بر انسان عرضه داشتم که راه تداوم آن در روزی حلال و غذای پاکیزه وپیروی از فرامین الهی وشرع مقدس خواهد بود.
سوره مائده آیه ۹۶
” بر شما صید دریا و طعام آن حلال گردید تا شما و کاروانان به آن بهره مند شوید ولی صید بیابان تا زمانیکه محرم هستید حرام است و بترسید از آن خدائی که بازگشت شما بسوی اوست ” ۹۶
سوره انعام آیه ۱۳۹
” گفتند آنچه در شکم این چهارپایان است مخصوص به مردان است و بر زنان ما حرام خواهد بود و اگر مرده باشد همه زنان و مردان در آن شریک باشند آنها به مجازات این گفتار زشت و توصیفات باطل به زودی می رسند که خدا به کیفر خلق درست کردار و داناست ۱۳۹″
در رابطه با اهمیت طعام یکسان برای زن و مرد از حیث حلال بودن و پاکیزه بودن آن هم برای مردان و هم زنان که راه سعادت هر دو از نظر حلال و پاکیزه بودن رزق و غذا برابر و تابع شرایط و دستورات یکسان می باشد.
سوره انعام آیه۱۴۳-۱۴۴
” آفرید هشت جفت از جنس بره هردو صنف و از جنس بز برای مردم حلال است بگو آیا از این دو جنس نر یا ماده یا بچه ای که در شکم مادرهاست کدامیک حرام شده اگر راست می گوئید شما به من مدرک قطعی ارائه دهید ۱۴۳ و نیز از جنس شتر و صنف نر و ماده و از جنس گاو هم نر و ماده هردو حلال شده با آنها بگو که آیا از این دو جنس نر یا ماده یا بچه ای که در شکم ماده هاست کدام حرام است یا شما شاهد هستید که خدا بر این حرمت توصیه نموده باری کیست ستمکارتر از آن کس که به خدا دروغ بندد تا به جهل خود مردمان را گمراه کند البته خدا ستمکاران را هدایت نخواهد کرد”۱۴۴
جایگاه ویژه هشت جفت (نر و ماده)گوسفند- بز – شتر و گاو به ترتیب در روزی انسان با رعایت شرایط و حدود الهی که با توجه به اهمیت و قداست این بهائم منع از خوردن آنها یا عدم رعایت در پاکی آنها به منظور استفاده مستوجب ستمکاری و کفران و مجازات می باشد.
سوره اعراف ایه ۱۶۰
” و به دوازده گروه منشعب کردیم که هر سبطی طایفه باشند و چون امت موسی در آن بیابان بی آب از او آب طلبیدند که از عطش نجات یابند به موسی وحی کردیم که عصای خود را بر سنگ زن دوازده چشمه آب از آن جاری شد و هر قبیله آبشخور خود دانستند ما بواسطه ابر بر سر آنها سایه افکندیم و نیز برای قوت و روزی آنها من و سلوی ( مرغ و ترنجبین) فرستادیم و از لذیذ و پاکیزه قوتی که روزیشان کردیم تناول کنید ( و از حکم خدا تجاوز نکنید و به خلق ظلم و ستم روا مدارید)۱۶۰
ارسال غذای من و سلوی ( مرغ و ترنجبین) بعنوان قوت و غذایی لذیذ و پاکیزه در بالاترین مرتبه توجه و لطف الهی که خود ادامه توجه به طهارت و پاکی است ودر واقع توجه و کمک به تداوم ایمان در انسان می باشدچراکه خداوند برای انسان به علت جایگاه ویژه آن درخلقت همه چیز را پاکیزه خواسته و همه چیز پاکیزه را برای روزی انسان فراهم و در اختیار او قرار داده تا در این آزمایش الهی راه هدایت را به درستی و مشخص ایجاد تا جای هیچگونه انکاری و بهانه ای وجود نداشته باشد .
سوره هود آیه ۶۹
” و آنگاه فرستادگان ما بر ابراهیم خلیل بسلامتی بشارت آورند و او را سلام گفته و از او پاسخ سلام شنیدند آنگاه ابراهیم بر آنها از گوشت گوساله کبابی مهیا کرد .” ۶۹
سوره نحل آیات۵-۸
“و چهارپایان را برای شما آفرید که در آنهاوسیله پوشش (از مو و پشم و پوست)و منفعتهایی است واز آنها میخورید۵ وهنگامی که شبانگاه برمی گردندیا صبحگاه به چرا بیرون روند زینت و افتخار شما باشند واز پشم آنها تجمل و انواع لباسهای فاخر کنید۶ و بارهای سنگین شما را که جز به مشقت نتوانیدبرد از شهری به شهر دیگر برند که خدا درباره شما رئوف و مهربان است۷ و اسب و استر و حمار را برای سواری وتجمل مسخر شما گردانید چیز دیگری هم که شما هنوز نمی دانید برای شما خواهد آفرید”۸
این آیات می رسانند که از چهارپایان بصورت عام و کلی با رعایت سایر فرامین الهی جهت استفاده خوراکی و سایر امور استفاده شود ولی با استناد و تاکید بر آیه ۸ اسب و استر وحمار را صرفا” برای سواری و.. مورد استفاده قرار داده واین چهارپایان مناسب و شایسته خوراکی نمی باشند.
سوره نحل آیه ۱۴
“وهم او خدائیست که دریا را برای شما مسخر کرد تا از گوشت (آبزیان حلال)آن تغذیه کنید واز زیورهای آن استخراج کرده و تن را بیارائید و کشتی ها در آن برانید تا از فضل خدا روزی طلبید باشد که شکر خدا به جای آرید”۱۴
اهیت و ارزش استفاده از غذاهای دریایی بعنوان فرآورده دامی (نوع دریایی) از منظر قرآن کریم
سوره نحل ایه ۶۶
” و البته برای شما هوشمندان ملاحظه حال چهارپایان همه عبرت و حکمت است که ما از میان سرگین و خون شیر پاک شما را می نوشانیم که در طبع همه نوشندگان گوارا است”۶۶
اهیت شیر بعنوان یک نوشیدنی گوارا ونعمت الهی ارزشمند و مفید
سوره نحل ایه ۶۸-۶۹
” و خداوند به زنبورعسل وحی کرد که از کوهها و درختان و سقفهای رفیع منزل گیرد ۶۸
و سپس از میوه های شیرین تغذیه کنید و راه پروردگارتان را به اطاعت بپوئید آنگاه از درون آنها شربت شیرینی به رنگهای مختلف بیرون آید که در آن شفاء مردمانست در این کار نیز آیت قدرت خدا بر متفکران پیداست ” ۶۹
توجه و اهمیت خلقت زنبورعسل و فرآوردههای آن و جایگاه آن در عالم هستی وخصوصا”در سلامت و
وشفا ودرمان انسانها
سوره نحل آیه ۸۰
“و خدا برای سکونت دائم شما منزلهایتان را و برای سکونت موقت سفر از پوست چهارپایان خمیه ها را برای شما قرار داد تا وقت حرکت و سکون سبک وزن و قابل انتقال باشد از پشم و کرک و موی ( گوسفند و شتر) اثاثیه منزل و متاع و اسباب زندگانی و لباسهای فاخر برای شما خلق فرمود تا در حیات دنیا از آن استفاده کنید ۸۰”
سوره طه آیه ۸۰
” ای بنی اسرائیل ما شما را از شر دشمن نجات دادیم و از شما در وادی ایمن و کوه طور وعده خواستیم و بر شما من و سلوی فرستادیم ۸۰″
اهمیت گوشت طیور از دیدگاه قرآن و مصرف توام گوشت مرغ و ترنجبین بعنوان یک فرآورده دامی(وغذای ترکیبی)
سوره حج آیه ۲۸
” تا در آنجا منافع بسیار برای خود فراهم ببینند و نام خدا را در ایامی معین یاد کنند که ما آنها را از حیوانات بهائم ( شتر و گوسفند و غیره) روزی دادیم پس بخورید از آن بهائم و به فقیران درمانده طعام دهید ۲۸″
اهمیت تهیه غذا از بهائم درکنار اطعام آن به فقرا بعنوان یک عمل نیکو و پسندیده
سوره مومنون آیه ۲۱
” و برای شما در حیوانات اهلی عبرت خواهد بود که از شیر آنها که در شکم دارند شما را سیراب کنیم و در آنها برای شما منافع بسیاری است و از گوشت آنها تناول می کنید ۲۱″
اهمیت شیربعنوان یک محصول دامی در کنار گوشت( آنها) که تاکیدی است بر ارزانی غذا و نعمتهای پاکیزه ومناسب از سوی خداوند متعال
سوره یس آیه ۷۲
” و آن حیوانات را مطیع و رام آنها ساختیم تا هم بر آن سوار شوند و هم از آن غذا تناول کنند ۷۲″
اهمیت حیوانات در امور مختلف بصورت عام وکلی که در برخی آیات منفعتهای اختصاصی آنها(بعنوان غذا) بیان شده است.
سوره محمد آیه ۱۵
” داستان بهشتی که متقیان وعده داده شدند در آن نهرهائیست از آب گوارا و نهرهائی از شیر که طعمش تغییر نیافته و نهرهائی از شراب لذیذ برای نوشنده ها و نهرهائی از عسل مصفی و برای آنها در آنجا انواع میوه ها و آمرزش از پروردگار است ( آیا او) مانند مخلد در آتش است که آب جوش نوشانند تا روده هایش را قطع کند ۱۵″
اگرچه شیر وعسل عنوان شده در بهشت بعنوان محصولات دامی کاملا”پاک و بی آلایش و خالص می باشنداما عنوان آن و عدم تغییر در کلمات میرساند که آنها حتی در صورت تغییر بسیار شبیه به مواد فعلی و در حالت کاملا” پاک (وبهداشتی) میباشند.
سوره طور آیه ۲۲
” و آنها را با میوه و گوشتی که میل دارند کمک کردیم ” ۲۲
سوره واقعه آیه ۲۱
” و گوشت مرغان از آنچه که مایل باشند”۲۱
در رابطه با نعمت هایی که به گروه مقربون داده خواهد شد یکی گوشت مرغان می باشد که بسیار حائز اهمیت بوده چراکه برای مقربون به صورت خاص بیان شده است.
اهمیت مسائل و دستورات شرع مقدس در رابطه باغذا
سوره بقره آیه ۱۹۶
” همه اعمال حج و عمره را برای خدا بپایان رسانید و اگر ترس و منعی پیش آید آنچه فرستادن از قربانی که کاری سهل است به جای آرید و سر متراشید تا آنگاه که قربانی شما به محل ذبح برسد و هر کس بیمار باشد یا درد سر بر او عارض شود سربتراشدوفدا کند به روزه داشتن یا صدقه دادن یا کشتن گوسفند پس از آن که ترس و منع بر طرف شود هر کس از عمره تمتع به حج باز آید قربانی کند به آنچه مقدور اوست از شتر و گاو وگوسفند ……….. که خداوند سخت عذاب کننده است “۱۹۶
اهمیت محل ذبح که میرساند محل ذبح بایستی تابع شرایط خاص خود باشد و به استناد این آیه کشتار و قربانی در هر محلی جایز نبوده و انجام آن مجاز نمی باشد.
سوره مائده آیات ۳-۵
“برای شما مومنان حرام شد گوشت مردار و خون و گوشت خوک و هر حیوانی که به نام غیر خدا کشته شده باشد و به خفه شدن و به چوب زدن واز بلندی افکندن و شاخ زدن به هم بمیردو نیم خورده درندگان- جز آن را که قبلا” تزکیه کرده باشید و نیز آن را که برای بتان می کشیدوآن راکه به تیرهای قرعه قسمت می کنید این کار فسق است ………..۳ از تو سوال خواهند کرد که چه چیز برای آنها حلال گردید بگو چیز های پاکیزه برای شما حلال شده است و نیز حیوانات شکاری که شما از آنچه خدا به شما یاد داده به آنها می آموزید پس از صیدی که آنها برای شما گرفته و نگاه داشته اند بخورید و نام خدا را بر آن صید یاد کنید واز خدا بترسید که خدا روز حساب میرسد ۴ امروز هرچیز پاکیزه شما را حلال شد و طعام اهل کتاب بر شما حلال و طعام شما برای آنها حلال است…..”۵
که در این آیات نیز بر مواردی چون بردن نام خدا وبرخی شرایط در خصوص حلیت و پاکیزه بودن و یا حلال شدن طعام با رعایت دستورات الهی وشرعی اشاره دارد
سوره مائده آیه ۸۷
” ای اهل ایمان حرام مکنید طعامهای پاکیزهای را که خدا برای شما حلال نموده و ستم مکنید که خداوند ستمکاران را دوست نمی دارد”۸۷
سوره انعام آیات ۱۱۸-۱۱۹
” پس شما مومنان چنانکه به آیات خدا ایمان دارید از آنچه نام خدا بر آن ذکر شد تناول کنید۱۱۸ چرا از آنچه نا م خدا بر آن ذکر شده نمی خورید و بر خود حرام می کنید در صورتیکه آنچه خدا بر شما حرام کرده مفصل بیان نمود……
.همانا خدا به تجاوز کنندگان از حدود او داناتر است۱۱۹
سوره یونس آیه ۵۹
“باز بگو که آیا رزقی که خدا برای شما فرستاده وحلال فرموده نگریسته ایدچرا ( از پیش خود) بعضی را حرام و بعضی را حلال میکنید یا به من بگوئید آیا بدستور خداست یا به حق افترا می بندید” ۵۹
که مجددا” در این آیات بر اهمیت بردن نا م خدا بر ذبیحه به جهت حلیت بخشی به آن تاکید وآن را ازایمان دانسته است و اینکه برخی افراد به تفسیر پرداخته وبه استناد سلیقه و یا تفسیر خود حلال و حرام را تشخیص می دهند را فاقد ارزش دانسته و به نوعی آن را تجاوز به حدود الهی قلمداد نموده و صرف تبعیت از فرامین الهی ملاک حلال و حرام می باشد .
سوره هود آیه ۸۸
“…….آیا اگر مرا از جانب پروردگار حجت روشن و دلیل قاطع باشد واز او بر رزق حلال و پاکیزه برسد و غرض من از آنچه شما را از آن نهی می کنم ضدیت ومخالفت با شما نیست بلکه تا بتوانم تنها مقصود اصلاح امر شماست و از خدا توفیق می طلبم و بر او توکل کرده و به درگاه او پناه می برم “۸۸
خداوند به جهت اصلاح و اینکه انسان در هدایت و ارزشهای بشری توفیق یابدرزق حلال و پاکیزه و شرایط و… آن را عنوان ونهی از امور غیر شرعی (وغیر بهداشتی) در جهت اصلاح امور و هدایت بشر است.
سوره نحل آیات ۱۱۶-۱۱۷
” و شما نباید از پیش خود و به دروغ چیزی را حلال و چیزی را حرام کرده و به خدا نسبت دهید تا بر خدا دروغ بندید که آنان که بر خدای خود دروغ بستند هرگز روی رستگاری نخواهند دید “۱۱۶ و متاع قلیل فانی دنیا نابود شود و بر آنها عذاب الیم خواهد ماند۱۱۷
اینکه رعایت شرع مقدس که همانا انجام دستورات الهی است صرفا” ملاک حلال و حرام می باشد و بی توجهی به دستورات خداوند متعال همانند دروغ بستن به خدا بوده و موجب عدم رستگاری و مستوجب عذاب الیم (آخرت) خواهد شد.
سوره کهف آیه ۱۹
” بازما آنان را از خواب برانگیختم تا میان خودشان پرسش کنند و…. پس یکی از خودتان را با این درهم ها به شهر بفرستید تا مشاهده کند که کدام طعام پاکیزه تر و حلال تر است تا از آن روزی خود فراهم آید و باید به دقت و ملاحظه رود بطوری که هیچ کس شما را نشناسد”۱۹
این آیه بیا ن می دارد که حتی در سخترین شرایط (که اصحاب کهف گرفتار آن بودند) نیز توجه به حدود الهی و غذای حلال و پاکیزه دارای اهمیت بسزا می باشد.
سوره حج آیه ۳۶
” ونحر شتران را از شعائر حج مقرر داشتیم که در آن قر بانی شما را خیر و صلاح است پس هنگام ذبح آن تا بر پا ایستاده نام خدا را یاد کنیدو چون پهلویش به زمین افتاد از گوشت آن تناول نموده وبه فقیر و سائل هم اطعام کنید خدا این بهائم را مسخر شما کرد شاید شما شکرگزارباشید”۳۶
اهمیت رعایت حدود و مسائل شرعی در ذبح (نحر )شتروعنایت به آفرینش این مخلوقات برای انسان ونیزتوجه بشر در سپاسگزاری از این همه نعمت های پروردگار
سوره فتح آیه ۲۴
” آنها کفر ورزیدندو شما را از مسجد الحرام و قربانی را در حالیکه کمی از رسیدن به محل خود مانده بود منع کردندو….”۲۴
اهمیت محل ذبح ورعایت مکان و محل مناسب برای ذبح که خداوند متعال در قرآن کریم بر آن تاکید نموده است.
نتیجه
بستر تکامل مادی ومعنوی انسان بر پایه برنامه ای مشخص و تدوین شده استوار می باشد
انسان بعنوان موجودی خاص در حوزه های مختلف مسئولیت های گوناگونی بعهده داشته وبه جهت رسیدن به قله های تعالی و تکامل می بایست با ممارست و رعایت دستورات و حدود الهی راه را هموارنموده و بپیماید. که در این راستا استفاده از غذای حلال و پاکیزه از جایگاه ویژه و فوق العاده برخوردار و بر اساس تعالیم اسلامی بدون توجه به آن امکان ارتقاء روحی و کمال انسانی میسر نخواهد بود و این در حالیست که آفرینش انسان به گونه ای است که به جهت رفع حوائج جسمی- غذا و سایر امور می بایست تواما” و بر اساس قوانین خاص مورد بهره برداری و استفاده قرار گیرد و رشد و تکامل روحی و جسمی همگام صورت پذیرد.تدبر در آیات الهی میرساند که همه چیز و همه مطالب در کتاب آفرینش بر اساس نیازهای بشری و اهمیت آنها در همه امور و نیازهای انسانی نگاشته شده و ارتباط انکار ناپذیری با هم داشته فلذا توجه و بکارگیری کلیه مطالب در دستیابی به حوزه های تکمیلی زندگی نقش موثرخود را ایفا خواهند نمود در نتیجه باید در رابطه با کلیه مطا لب عنوان شده با نگاهی مرتبط و دقیق نگریست و در این خصوص توجه به اهمیت حیوانات و دامها و نقش موثر آنها جدای از بحث تغذیه ای و اهمیت روزی حلال و پاکیزه و طیب و توجه جدی به موارد منع شده و حرام ونیز رعایت اصول شرعی در رسیدن انسان به زندگی مطهر و پاک و همراه با تقوی و پرهیزگاری درسعادت دنیا و آخرت بسیار موثر بوده و انسان را از عذاب الیم نجات خواهد داد.در این مقوله با استناد به آیات متعدد و خصوصا” آیات ۳و۴ سوره مائده در راستای تکمیل دین ویا به عبارت صحیح تر پس از تکمیل دین و اهداء دین اسلام از جانب پروردگار بعنوان یک نعمت بی نظیر ( و اجازه یافتن اتسان در خصوص در اختیار گرفتن نعمت دین اسلام ) راه تداوم آن بر روزی و غذای پاک و حلال بنا نهاده شده و به نظر میرسد بدون این مهم ادامه راه بشر در پیمودن مسیر سعادت و خوشبختی حقیقی امکان پذیر نمی باشد.
واین در حالیست که توجه به موارد ذکر شده منجمله ارزش و احترام به حیوانات و دامهابعنوان مخلوقات باارزش خالق هستی و جهان آفرینش و نیز استفاده از فرآورده های پاک و حلال آنها وهمچنین ارزش و حرمت به این نعمتهای الهی موجب تقدیر و سپاس از خالق هستی و شکر نعمت های خداوند بزرگ خواهد شد و این نکته نیز حائز اهمیت بسزا ست که استفاده از روزی حرام و ناپاک اثرات نامطلوب خود را داشته و درصورت بی توجهی به دستورات و حدود الهی عواقب جبران ناپذیر اخروی را بدنبال خواهد داشت.
خلاصه
نظر به اهمیت و جایگاه مواد غذایی در زندگی انسانی و جوامع بشری و محدودیتهای موجود و اهمیت آن از دیدگاه اسلام و با بررسی آیات الهی در قرآن کریم سعی گردیده که آیات مرتبط در رابطه با مواد غذایی با منشا دامی و حیوانی در کنار اهمیت روزی حلال و پاکیزه جمع آوری و با عنایت به پیوستگی این آیات با یکدیگر در بخشهای مجزا و در حد توان وامکان دسته بندی شده و ارائه گردند همچنین در کنار ارتباط و معنی پیوسته آنها بصورت مجزا نیز آیات در بخشهایی طبقه بندی شده تا توجه و تدبر در موضوعات
۱- اهمیت حیوانات و دامها ۲- فرآورده های حیوانی و دامی ۳- غذای طیب و حلال و پاکیزه
۴- اطعام ۵- اهمیت و جایگاه قربانی ۶- مسا ئل و حدود شرعی در خصوص موادغذایی حیوانی ۷- موارد منع شده و حرام از دیدگاه قرآن( که بصورت صریح در آن ) بیان و مد نظر قرار گیرد. که در این رابطه اهمیت استفاده از غذای حلال و پاکیزه و منطبق با دستور ات الهی و شرعی در رشد و تکامل بشری ونیز انحطاط و شقاوت و سقوط در رابطه با غذا و موارد منع شده با استناد به آیات قرآن کریم و با استفاده از معنای ظاهری بیان و تلاش گردیده مسئولیت و نیاز انسان در توجه جدی به دستورات خداوند منان به جهت رسیدن به جامعه ای متعالی و شکوفا و شایسته و بدور از ناپاکییها با جمع آوری آیات و ارائه آنها بصورت ساده و روان بیان و در حقیقت بخشی از برنامه زندگی انسان در رابطه با روزی حلال و طیب
تدوین شده توسط خالق هستی در بخشهای مختلف و مجزا که در حقیقت پیوسته می باشد به جهت آشنایی و مطالعه ارائه گردد.که در نهایت با استناد به آیات کلام الله مجید مخلوقات عالم هستی و خصوصا” حیوانات و فرآورده های آنها بصورت خاص از جایگاه و اهمیت ویژه برخوردار و استفاده از آنها و محصولات پاک آنها با رعایت حدود الهی و شرعی یک ضرورت و تکلیف بوده ودر اصل شکر گزاری از نعمت های بیکران خداوند قلمداد و برعکس ایجاد ناپاکی و آلودگی و دوری از نعمتهای حلال و حرکت به سمت حرام موجب کفران و گناه و خسرانی بزرگ برای انسان می باشد. علیهذا تدبر و بهره مندی از این نعمتها و توجه به قداست و پاکی آنها از توجه واحترام انسان به خالق هستی وجهان آفرینش نشات گرفته و نهایتا” اینکه توجه جدی به روزی حلال و پاکیزه وطیب از تقوی و ایمان سرچشمه گرفته و موجب تداوم بخشی به آن و باعث تقویت ایمان و سعادت و رستگاری آدمی خواهد شد.
منابع
ا- قرآن کریم
۲-علل الشرایع
