لزوم توجه به مصرف و بهداشت گوشت از دیدگاه اسلام و احادیث
چکیده مقاله:
برخورداری از سلامتی و تندرستی، بدون داشتن تغذیه صحیح امکان پذیر نیست لازمه تغذیه صحیح دریافت مناسب غذا هم از لحاظ کیفیت و هم از لحاظ کمیت است.
علیرغم نوپا بودن علم تغذیه و شناسائی بسیاری از خواص درمانی و پیشگیری کننده غذاها از بیماریها، دین مبین اسلام از ۱۴۲۹ سال قبل درزمانی که قرآن به پیامبر اسلام نازل گردید، در زمینه اثرات تغذیه صحیح و اثر آن بر پیشگیری از بیماریها توصیه های فراوانی را به مردم داشته است در ارتباط با مصرف گوشت (اثر آن در رشد- موارد منع مصرف- تعداد واحدهای مصرف- طریقه نگهداری، گوشتهای حلال و حرام و غیره) بطور کامل توصیه و راهنمایی نموده است.
مقدمه:
قبل از بحث در زمینه مصرف گوشت از دیدگاه اسلام تعریفی از سلامت ارائه می گردد. تا ارتباط آن را با مصرف مواد غذایی گوشتی از دیدگاه اسلام بررسی کنیم اگر بخواهیم تعریف دقیقی از سلامت داشته باشیم باید عامل زمان را دراین تعریف مدنظر قرار دهیم. بنحوی که هر کدام از دانشمندان در زمانهای مختلف تعریف خاصی از سلامتی داشته اند.
بعضی از این دانشمندان تعادل در اخلاط چهارگانه را مایه سلامتی میدانستند. بعضی از آنها تعادل در کار اعضاء واندامهای بدن را، نشانه سلامتی می دانند. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی سلامتی و سلامت باید دارای یکسری ویژگیهایی باشد از جمله:
– نبود بیماری و نبود معلولیت
– داشتن حالت رفاه و آرامش در تمامی جنبه های جسمی، روحی، روانی، اجتماعی.
با توجه به تعریف فوق، متوجه خواهیم شد که جهت نیل به سلامتی باید تمام عوامل دخیل در این امر را مدنظر قرار داد.
یکی از این عوامل مهم بحث تغذیه صحیح و توجه به غذا است با نگاهی گذرا به رهنمودهای اسلامی متوجه خواهیم شد که برخلاف تصور بسیاری از افراد که علم تغذیه را عملی نوین و جدید بحساب می آورند این علم ریشه در شرع مقدس اسلام دارد و از ابتدای نزول قرآن کریم به پیامبر مکرم اسلام همواره نکات اساسی علم تغذیه نیز به ایشان نازل می گردید و پیامبر اسلام با بصیرتی که داشتند به صور مختلف این علم را به عموم مردم منتقل می کردند. در سوره عبس آیه ۲۴، خداوند متعادل می فرماید فلینظر الانسان الی طعامه یعنی انسان به غذای خویش به دیده نیک بنگرد. تفسیری که از این آیه شده است. به دو جنبهی غذا یعنی بهداشت و ایمنی غذا و حلال و حرام بودن غذا اشاره شده است.
با توجه به اینکه غذای آلوده می تواند عامل انتقال بسیاری از بیماریها (متجاوز از ۳۰۰ نوع بیماری) باشد لازم است در کلیه مراحل تولید- حمل و نقل- نگهداری و مصرف غذا دقت لازم انجام تا غذا مایهی بیماری نگردد. همچنین توجه به نوع غذای مصرفی- ترکیب غذا و میزان مصرف با نیاز بدن از شرایط یک غذای ایده ال است.
جنبهی دیگر غذا حلال و حرام بودن آن است که مسئله هم از نظر رعایت حقوق شرعی و اجتماعی و ر عایت حلال و حرام الهی بسیار با اهمیت و ضروری است به نحوی که توصیه شده است خانم باردار در مصرف مواد غذایی باید نهایت دقت را داشته باشد زیرا در صورت عدم رعایت حلال و حرام، غذای مصرفی اثرات نامطلوب اخلاقی و روحی را در جنین وی خواهد گذاشت.
– در سوره کهف آیه ۱۸: انسان را به تعمق در پاکیزگی غذا امر فرموده است.
دیدگاه اسلام در زمینه ضرورت مصرف گوشت:
با توجه به اینکه گوشت حاوی مواد پروتئینی است لازم برای رشد و ترمیم سلولها و بافتهای بدن می باشد در علم تغذیه توصیه به مصرف مواد غذایی پروتئینی (۳-۲ ) واحد در روز شده است تا بتواند نیاز بدن را برآورده کند در دورانی از زندگی (بارداری، رشد، بلوغ) این نیاز افزایش می یابد در توصیه ها و آموزشهای دین مقدس اسلام نیز توصیه به مصرف گوشت بعنوان یک ماده پروتئینی نیز شده است بنحوی که استفاده از گوشت بصورت هر ۳ روز یکبار مستحب و مصرف بصورت هر روز بلااشکال و مصرف روزی ۲ بار یابیشتر ناپسند دانسته شده است.
– از امام جعفر صادق نقل شده است که مصرف گوشت در بدن باعث بوجود آمدن گوشت و ترک آن باعث دگرگونی در خلق و خوی می گردد.
– از حضرت علی (ع) نقل شده است که در مصرف گوشت نباید زیاده روی کرد: لاتجعلوا بطونکم مقابر للحیوانات.
که امروزه علت آن را وجود چربیهای اشباع در گوشت قرمز مطرح می کنند که می تواند باعث مشکلاتی در عروق کرونر قلب گردد.
همچنین ازامام صادق نقل شده است که بهترین خورشها در دنیا و آخرت گوشت است.
با وجود ارزش فوق العاده زیاد گوشت و تأثیر آن در سلامتی، مصرف نادرست آن اثرات بسیار زیادی را در سلامتی فرد بجا می گذارد.
در اسلام در زمینه مصرف گوشت (حرام و حلال) توصیه های فراوانی وجود دارد که حاکی از اهمیت مصرف آن و دقت در مصرف این ماده غذایی است. گوشت یکی از عوامل مهم در انتقال بیماری انگل است که هم بوسیله حیوانات حلال گوشت و هم بوسیله حیوانات حرام گوشت امکان پذیر است.
بعنوان مثال کرم کدوی گاوی، کرم کدوی خوکی، تریشین و توکسوپلاسما و بسیاری از بیماریهای انگلی دیگر از طریق گوشت آلوده قابل انتقال هستند.
در روایات واحادیث اسلامی علیرغم ناشناخته بودن این آلودگیها توصیه های لازم جهت پیشگیری از اینگونه بیماریها به مسلمین شده است.
از حضرت امام رضا نقل شده است: خوردن گوشت خام و نپخته سبب ایجاد انگل در شکم می شود.
– امام جعفر صادق خوردن گوشت خام را شیوه درندگان می دانند.
– از امام محمدباقر نقل شده است پیامبر اسلام از خوردن گوشت خام منع می فرمودند و می فرمودند گوشت خام را درندگان می خورند مگراینکه در اثر حرارت ناشی از خورشید یا آتش گوشت پخته شود.
در بین علمای اسلام و مجتهدین خوردن پانزده قسمت از حیوانات حلال گوشت حرام یا بنابر احتیاط واجب ترک آن است.
۱- خون ۲- فضله ۳- نری ۴- فرج ۵- بچه دان ۶- غدد- تخم ۷- دنبلان ۸- قسمت به شکل نخود موجود در مغز کله ۹- مغز حرام که میان تیره پشت است ۱۰- پی که دو طرف تیره پشت است ۱۱- زهره دان ۱۲- طحال ۱۳- بول دانه (مثانه) ۱۴- حدقه چشم
۱۵- چیزی که در میان سم است.
نویسندگان:
آقای عبدالعلی غلام پور (کارشناس علوم تغذیه)
خانم افسانه کبیر (لیسانس علوم تربیتی)
آدرس:
– کارشناس مسئول تغذیه مرکز بهداشت شماره یک اصفهان
– دبیر آموزش و پرورش ناحیه جی اصفهان
