ارزیابی تجربی کشتارگاههای مرغ یکی از مناطق استان اصفهان

بسمه تعالی

ارزیابی تجربی کشتارگاههای مرغ یکی از مناطق استان اصفهان* از حیث رعایت موازین کشتار و تطهیر لاشه ها با استفاده از بررسی عوامل زیان آور محیط کار

نویسندگان : جلیل جلالی[۱] فرهادعلیمرادی[۲] رضا امیرخانی[۳] مسعود کتابی [۴]

چکیده

تاثیرات سویی که محیط کار نا مناسب و نا مطلوب بر شاغلین وبر کمیت و کیفیت و همچنین هزینه های تولید و خدمات دارداز دیر باز ذهن متولیان و صاحبان صنایع و حرف را به خود مشغول ساخته است، محیط کار نیز همانند محیط اجتماع و محیط خانواده تاثیر گذار بر جسم و روح و روان آدمیان خواهد داشت و مطابق یک اصل مسلم علمی پذیرفته شده هر چه محیط کار از حیث ظاهری (نداشتن عوامل زیان آور) و هم چنین از حیث باطنی (روابط بین کارگر و کار فرما،ارتباطات بین کارگران و….. ) مطلوب باشد در بیشتر موارد خروجی از محیط کار(محصولات و خدمات ) نیز در شرایط یکسان مطلوب خواهد بود. این مقاله سعی دارد چنین روابطی را در بین کشتارگاههای مرغ مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد. با توجه به اصل فوق که بارها و بارها در مقاله های گوناگون علمی به اثبات رسیده است می توان انتظار داشت که در صورتی که عوامل محیط کار در کشتارگاهها و نیز ماهیت کاری آنان منطبق بر شرایط روحی وروانی کارگران و شاغلین در آنها باشد. خروجی کشتارگاههای مرغ نیز در شرایط یکسان از جهت پارامترهای دیگر مطلوب و مناسب خواهد بود و شاهد کشتاری منطبق بر موازین شرع مقدس و همچنین مطلوب بودن مراحل بعدی فراوری مرغ خواهیم بود و در غیر این صورت و نداشتن شرایط محیطی مناسب و عدم تطابق شرایط کاری و محیطی با تواناییهای جسمی روانی کارگران احتمال و امکان شرایط مساعد برای کشتارحجیم مرغ حداقل در دراز مدت و یا برای تمامی یک شیفت کاری محتمل به نظر نمی رسد.

اساس ارزیابی در این مقاله انجام بررسی، با استفاده از ابزار چک لیست و همچنین یافته های تدریجی کارشناسان از وضعیت کشتار گاههای مرغ از نقطه نظر فاکتورهاو عوامل بهداشت حرفه ای می باشد در مرحله بعدی مقایسه و تجزیه و تحلیل وضعیت کشتارگاههای مرغ با دیگر صنایع و واحدهای تولیدی و با استفاده از تجربیات کارشناسان بهداشت حرفه ای نویسنده این مقاله می باشند که در ادامه وضعیت کشتار گاههای مرغ مورد بررسی در یکی از سطوح عالی ، خوب، بد و بسیار بد تقسیم بندی شده و در نهایت با استفاده از اصل اشاره شده به این نتیجه برسند که آیا موازین کشتار و مراحل بعدی آن با توجه به وضعیت محیطی مناسب خواهد بود یا خیر که نتیجه بررسی ها نشان دهنده وضعیت بد در کشتارگاههای مورد مطالعه بوده است. و بنابراین انتظار خروجی مناسب توسط کشتارگاههای مرغ(حداقل برای درصد قابل قبولی از کشتار ) محتمل به نظر نمی رسد.

واژه های کلیدی :کشتارگاه مرغ، بهداشت کار،موازین شرعی کشتار

مقدمه

بهداشت شغلی یا به عبارت دیگر بهداشت حرفه ای از زیر مجموعه های علوم بهداشتی است که به هر آنچه سلامت که به سلامت شاغلین مربوط است می پردازد. پرداختن به این مقوله(سلامت شاغلین) شامل پرداختن به طیف وسیعی از عواملی است که به هر دلیلی سلامت شاغلین را در تحت تاثیر قرار می دهد.

این عوامل از عوامل مستقیمی همچون سر و صدا، روشنایی، شرایط جوی، فاکتورهای مهندسی انسانی،گازها و بخارات گرفته تا عوامل غیر مستقیمی همچون معضلات اقتصادی ، اجتماعی و خانوادگی شاغلین و همچنین عوامل فردی دیگری همچون اعتیاد،استعمال دخانیات،خلقیات روحی ادامه می یابد.

وظیفه بهداشت شغلی آن است که با انجام مداخلات نسبت به پیش بینی ،شناسایی و ارزشیابی و کنترل عوامل یاد شده اقدام نموده تا بتواند از این طریق سلامت شاغلین را نگه دارد و یا ارتقاء دهد.

کشتار گاههای مرغ از دیدگاه بهداشت کار و تاثیرات محیط کار آن بر سلامتی جسم و روان شاغلین شرایط خاصی را دارا می باشد چرا که اولا با مقوله ای به عنوان کشتار موجود زنده سر و کار دارد که از حیث عواطف و احساسات تاثیر خاص خود را دارا می باشد. و ثانیا عوامل مهم دیگری همچون کار کردن در شب ، سرو کار داشتن با خون و امعاء و احشاء، سرو کار داشتن با آب در زمستان و تابستان ،ایستاده کار کردن ، کار پر حجم و پر سرعت کردن (به دلیل عقب نماندن از مراحل قبل و بعد) کار در کمبود روشنایی و…..در کشتارگاههای مرغ وجود دارد که بدون شک در دراز مدت بر کارگران و حتی در کوتاه مدت بر کارگران مستعد تاثیرات منفی را به همراه خواهد داشت این تاثیرات شامل فشارهای جسمی و روانی خواهد بود که نهایتا منجر به عوارض یا بیماریهای ناشی از کار خواهد شد.

این مقاله بدنبال کشف این واقعیت است که با توجه ماهیت خط تولید در کشتارگاههای مرغ و هم چنین حجم کار در این واحدها تاثیرات منفی وارد بر جسم روح و روان کارگران بالطبع کیفیت کشتار و فراوری آن را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.

مواد وروشها

این مطالعه یک بررسی توصیفی مقطعی می باشد که در سال ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ صورت گرفته است ، موارد مطالعه کشتارگاههای مرغ در یکی از مناطق اصفهان می باشد و ابزار کار تحقیق شامل چک لیستی بود که در آن وضعیت عمومی کشتارگاههای مرغ و هم چنین وضعیت آنها از دیدگاه عوامل زیان آور محیط کار و هم چنین وضعیت اجتماعی کارگران بررسی می شود. و اما نظر به اینکه امکان پژوهش مستقیم برای بررسی تاثیرات عوامل بهداشت کار بر کیفیت کشتار و فراوری آن و بالطبع رعایت موازین شرع و تطهیر لاشه ها حداقل برای نویسندگان مقاله وجود نداشت،روش کار طبق این مراحل طراحی گردید که: الف) وضعیت کشتارگاههای مرغ از حیث عوامل بهداشت کار ( عوامل زیان آور محیط کار ) و همچنین عوامل غیر مستقیم تاثیر گذار بر سلامتی کارگران بررسی شود. ب) با استفاده از تجربیات نویسندگان مقاله ، و همچنین نتایج حاصل از چک لیست ها، مقایسه ای بین کشتارگاه های مرغ و دیگر واحدهای تولید خدماتی از جهت عوامل بهداشت محیط کار انجام گرفته و نهایتا در یک تعیین سطح وضعیت کشتارگاههای مرغ بین سطوح عالی، خوب، متوسط، بد، وبسیار بد تقسیم بندی گردد. ج) با عنایت به نتیجه تعیین سطح مشخص نمایند که با توجه به تاثیرات مستقیم محیط کار بر روند کیفیت تولید ( به خصوص در صنعتی مانند کشتارگاههای مرغ که نیاز به دقت، حساسیت و مراقبت خاصی در مراحل تولید دارد) که آیا کیفیت کشتار و مراحل پس از آن در کشتارگاههای مورد مطالعه از وضعیت مناسب برخوردار است یا خیر. تاثیرات سوء محیط کار بر شاغلین ، تاثیرات منفی را نیز برکمیت و کیفیت کار بدنبال خواهد داشت بخصوص که اگر نوع و ماهیت کار نیاز به دقت ، حساسیت و مراقبت خاصی نیز داشته باشد (همانند کشتار شرعی مرغ)

نتایج

چنانچه قبلا نیز اشاره شد زمان کار در کشتارگاههای مرغ شبانه می باشد و در بررسی های به عمل آمده از کشتارگاههای مورد مطالعه نیز چنین واقعیتی مورد تایید قرار گرفت و به جز بعضی از مشاغل محدود و خاص عموما فعالیت کشتارگاههای مرغ در شب می باشد در ۱۰۰% موارد مورد مطالعه کارگران کشتارگاهها به صورت پیمانکاری مشغول فعالیت هستند که در قسمت بعدی اثرات آن بحث خواهد شد و هم چنین در صد در صد موارد کارگران پیمانکار به درستی برای این کار گزینش نشده اند و اصولا چار چوب گزینشی برای این کار وجود ندارد. در صد در صد موارد شروع کشتار تا به پایان آن استراحت مناسبی که کارگران بتوانند در دل شب جسم خسته خود را تعدیل نمایند وجود ندارد (خواب عمیق شبانه) به صورت میانگین بین ۵۰-۸۰ درصد شاغلین در کشتار گاههای مورد مطالعه سیگار استفاده می نمودند .

میزان روشنایی در محل تخلیه مرغ در کشتار گاه های مورد مطالعه حداکثر به lux ۴۳ و در محل کشتار مرغ به lux ۱۳۳ودر محل سالن فرآوری مرغ بهlux ۱۴۰ می رسد. تعداد مرغ کشتار شده در واحدهای مورد مطالعه بین ۱۰۰۰۰-۹۰۰۰ قطعه در طول یک شیفت کاری می باشد. تقریبا در صددرصد موارد کارگران تحت پوشش معاینات ادواری قرار نداشته و در مورد معاینات قبل از استخدام نیز تقریبا وضعیت به همین شکل می باشد. میزان شدت سر وصدا در قسمت کشتار مرغ نیز بین db۹۵-۶۹ گزارش شده است، میزان گردو غبار در بخشهای تخلیه مرغ،کشتار مرغ و قسمتهای ابتدایی فراوری مرغ (تامحلی که مرغ کشتار شده پرو بال می زند) مطابق تجربیات کار شناسان بررسی کننده بالاتر از حد مجاز می باشد، (بالاتر از ۱۰mg/m3 توتال ذرات) می باشد میزان رضایت شغلی کارگران و بنا به اظهار نظرشاغلین متوسط عنوان شده است که محضورات شاغلین در بیان مکنونات قلبی را نباید از نظر دور داشت .

از لحاظ فضای محیط کار در کشتارگاههای مرغ در صددرصد موارد وضعیت مطلوبی از جهت ساختارهای ظاهری (رنگ ،بو،مناظر،…….)وجود ندارد و هم چنین درصددرصد موارد اقدامات کنترلی و مدیریتی مدون و مشخص برای تعدیل و کاهش اثرات سوء محیط کار بر کارگران وجود نداشته است .

بحث و نتیجه گیری

مطابق آنچه که گذشت هدف نویسندگان مقاله بر آن بود که با داشتن فرض مسلم و قطعی نقش محیط کار بر کمیت و کیفیت تولید ضمن بررسی وضعیت فاکتورهای بهداشت حرفه ای در کشتارگاههای مرغ و مقایسه آن با دیگر واحدهای تولیدی خدماتی به یک ارزیابی تجربی در خصوص کیفیت برون ده کشتارگاههای مرغ (کشتار مرغ و فراوری آن) است دست پیدا کنند به عبارت دیگر اگر وضعیت مطلوبی از حیث عوامل محیط کار و هم چنین پارامترهای مدیریتی و کارگری بر وضعیت عمومی کشتارگاههای مرغ حاکم باشد می توان انتظار داشت که وضعیت مناسب دیگری به جهت چگونگی کشتار و تطهیر و مراحل بعدی فراوری مرغ حاکم خواهد بود وعکس چنین وضعیتی می تواند گواه ودلیلی بر عدم کیفیت کشتار و مراحل پس از آن باشد.

بر این اساس ، وضعیت کشتارگاههای مورد مطاله بیانگر این واقعیت است که اولا ماهیت این صنعت (از حیث نوع شیفت کاری و هم چنین سرو کار داشتن با کشتار و خون) ماهیتی کاملا استثنائی و منحصر به فرد می باشد که در مقایسه با دیگر صنایع و دیگر شاغلین دارای پتانسیل بالایی برای تاثیرات منفی برروی کارگران می باشد . و ثانیا حجم کار در این واحدها(۱۰۰۰۰-۹۰۰۰ )قطعه در طول یک شبانه روز خستگی مفرطی را برروی جسم وروان شاغلین آن به جا خواهد گذاشت بدون شک و حداقل در اوج خستگی آنان نمی توان انتظار معقولی را برای کشتار حجیم مطابق شرع و یا دیگر مراحل کار داشت و مزید بر این دو علت میزان کم روشنایی که برای ایجاد یک وضعیت مطلوب lux ۴۰۰ می باشد و میزان سر وصدا، خشن بودن محیط ،عدم آموزش های مدون و مستمر ،عدم وجود برنامه های کنترلی و مدیریتی ، گزینش نشدن کارگران از حیثت توانمندیهای جسمی و روانی ، دوری از خانواده در طول یک هفته، عدم انجام معاینات دوره ای به خصوص با گرایش سلامت روان،وضعیت کاری که متناوبا ایستاده می باشد،ذرات و عوامل بیو لوژی به خصوص در اوایل خط تولید و همچنین استفاده احتمالی از مواد روان گردان برای مقاومت در مقابل بی خوابی و هم چنین استفاده از دخانیات و یا اعتیاد احتمالی و به دنبال آن تاثیرات منفی مشکلات خانوادگی که احیانا به دلیل وضعیت کاری آنها حادث می شود، همه از این واقعیت تلخ حکایت می کند در مرحله اول بدون شک تاثیرات وضعیت کنونی کشتارگاههای مرغ مورد مطالعه برروی شاغلین اثرات نامطلوبی را بر چگونگی کشتار حتی به جهت رعایت موازین مقدس و هم چنین مراحل بعدی از جمله تطهیر لاشه ها در بر خواهد داشت با توجه به اثرات وضعی که در شرع مقدس بر کشتار غیر شرعی مرتبط دانسته می طلبد که مسئولان محترم در این خصوص اقدامات زیر بنایی و در این حال عاجل را به منصه ظهور برسانند چرا که اثرات گوشت حلال زندگی را پاک و یا خدای ناکرده گوشت غیر حلال زندگی را آلوده نماید .

پیشنهادات

نویسندگان مقاله با توجه به شناختی که در وضعیت کشتارگاههای مرغ پیدا کرده و هم چنین با استفاده از یافته های خود پیشنهاداتی را برای تعدیل و بهبودوضعیت محیط کاری کشتارگاههای مرغ ارائه کرده تا بدین نحوشاهد کشتار مطلوبتری توسط واحدهای کشتارگاهها باشیم :

۱.تدوین نظام گزینش پیمانکاران و کارگران مرتبط با کشتار مرغ

۲.تدوین نظام آموزشی پیمانکاران و کارگران مرتبط با کشتار مرغ و تعیین سطح دانش کاربردی بر پیمانکاران و کارگران

۳.تدوین نظام نظارت از طرف مدیریت کشتارگاه،دام پزشکی وشبکه های بهداشت ودرمان

۴.استفاده از خدمات کارشناس بهداشت حرفه ای در کشتارگاههای مرغ با استفاده از کارشناس مستقر و ناظر در کشتارگاهها

۵.سطح بندی کشتارگاههای مرغ از حیث بهبود استانداردهای محیط کار توسط شبکه های بهداشت ودرمان ودامپزشکی و استفاده از این سطح بندی در مزایای دولتی

۶.انجام معاینات قبل از استخدام حین کار و تخصصی برای کلیه شاغلین (حداقل هر شش ماه یک بار)

۷.آموزش و باز آموزهای مدون مطابق نظام آموزش تدوین شده

۸.استفاده از اهرم های قضایی در برخورد با کشتارگاههای متخلف

* به دلیل رعایت مسائل صنفی به منطقه مورد پژوهش اشاره نشده است.

[۱]کارشناس مسئول بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت شماره یک اصفهان

[۲]کارشناس بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت شماره یک اصفهان

[۳] کارشناس بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت شماره یک اصفهان